Vivian Tevreden

Vivian over Ma Yenko: ‘Het is echt mijn verhaal geworden, zoals ik het vertellen wil’

Wie is Vivian Tevreden?

“Ik ben moeder van twee kinderen, getrouwd met Frans, de liefde van mijn leven. Schrijven is het liefste wat ik doe. Ik schreef al op Curaçao, waar ik in 1973 geboren ben als dochter van een Nederlandse moeder en een Antilliaanse vader. Toen ik leerde schrijven op school, slaakte ik echt een zucht: nu kan het beginnen. Ik lag uren op mijn buik op de koele vloer in ons huis om verhalen te schrijven, en brieven aan mijn moeder.”

Hoe is het manuscript van Ma Yenko tot stand gekomen? 

“Ik voel me enorm verbonden met het verhaal dat verteld moest worden. Het is geïnspireerd op het leven en het karakter van mijn oma Vivian. Net als zij in het boek háár oma voortdurend ‘waarneemt’, als een aanwezigheid die altijd bij haar is, zo ervaar ik dat ook met míjn oma. Ik wilde háár verhaal vertellen, en het verhaal van vrouwen als zij, gemangeld door de geschiedenis van kolonialisme en slavernij, onderdrukt als vrouw-van-kleur. Tegelijk wilde ik de enorme kracht laten zien waarmee zij zich staande houden.

Ik wilde aanvankelijk zo dicht mogelijk bij de waarheid blijven. Maar ik merkte dat ik van archiefonderzoek geen energie kreeg. Ik had de vrijheid nodig om het verhaal op te schrijven zoals ik het wilde. In het boek zijn nu aspecten gebaseerd op de realiteit, maar het meeste is mijn fantasie, herinnering en inspiratie. Het decor, de plekken waar het verhaal zich afspeelt, kloppen meestal met hoe het echt is. Wat er in het decor gebeurt, is echt mijn verhaal geworden, zoals ik het vertellen wil.”

Hoe schrijf je?

“Als ik schrijf, zit het verhaal bij me aan tafel, zo voelt het echt. Schrijfster Elizabeth Gilbert noemt het ‘big magic’: het verhaal schrijft zich voor een deel vanzelf en maakt contact met jou als schrijver om geschreven te worden. Ik ervaarde dat heel sterk met een van de personages: midden in de nacht diende die zich plotseling aan en hij moest erin, hoe naar ik hem ook vond. Natuurlijk werkt ook je verstand mee, om de stroom van je fantasie te beteugelen, maar belangrijk voor mij is om het verhaal de ruimte te geven zich te ontwikkelen zoals het zich ontwikkelen wil.”

Wat wens je Ma Yenko toe?

“Dat het verhaal zijn weg vindt en gelezen wil worden, het verhaal over de kracht van vrouwen die in stilte, ongezien, tegen de stroom in hun weg hebben gevonden. Die vrouwen wil ik in de schijnwerpers zetten, zodat we leren kijken vanuit hún perspectief. Dat is hard nodig, ook bij de mensen die het aangaat. Toen ik mijn man voorstelde aan mijn oma stond zij erop dat hij als eerste naar binnen ging, in haar eigen huis nota bene. Hij was tenslotte ‘de witte man die het altijd voor het zeggen had gehad’. En mijn eigen vader wilde toen hij studeerde in Nederland niet in een treincoupé zitten, maar nam altijd plaats in het halletje, op een stoeltje bij de deuren. Dat had hij bedacht na vervelende ervaringen als zwarte man in Nederland.”

Van welke boeken hou je zelf?

“Zonder lezen kan ik niet leven, dus ik lees heel veel. Ik hou van eerlijke boeken die zonder veel franje zeggen waar het op staat. Mijn absolute lievelingsboek is Aiden Chambers’ This is All: the pillow book of Cordelia Kenn. Het boek volgt het levensverhaal van Cordelia. Het is zo geschreven dat ik met haar meeleef, me verdrietig met haar voel, ik haar alles gun en bang ben met haar. Prachtig vond ik ook de bundel columns van Dichter des Vaderlands Babs Gons: Alles wat je liefhebt wordt mooi. Babs is in staat heel liefdevol te kijken naar de wereld om ons heen en kan dat ook nog liefdevol opschrijven. En ik hou van de teksten van zangeres Izaline Calister, vooral Mi pais (Mijn land). Izaline verwoordt precies hoe mooi en kwetsbaar het eiland is, waar zij en ik zijn geboren. Met de prachtige muziek die ze erbij componeert, voel ik weer helemaal hoe het daar is.”