Melchior Wammes: ‘Laat de leerling nooit los!’

Melchior Wammes is actief bij de adviesraad Éigenwijsheid. Deze raad vertegenwoordigt jongeren die vastlopen in het onderwijs, onder wie thuiszitters, en geeft gevraagd en ongevraagd advies. De leden van de raad zijn ervaringsdeskundigen. In 2023 ging Melchior aan de slag bij samenwerkingsverband PPO NK met als opdracht ervoor te zorgen dat de stem van jongeren en ouders nog beter wordt gehoord.

Melchior over wat het voor jongeren kan opleveren als zij aan tafel zitten:
“Alle leerlingen, hoe jong ze ook zijn, weten echt wel wat ze nodig hebben. Of ze het kunnen uitdrukken is misschien een ander verhaal, maar als de ander goed wil luisteren, kom je daar samen wel uit. En dan kunnen er mooie dingen gebeuren, dingen waar professionals onderling echt niet opgekomen zouden zijn.”

Over wat het voor professionals (en indirect dus voor jongeren) kan opleveren als jongeren aan tafel zitten:
“In de praktijk wordt er vaak óver jongeren gesproken en niet mét hen. Bij Eigenwijsheid veranderen we dat door overal aanwezig te zijn. Of het nou bij een congres is of een lokale bespreking: wij geven gevraagd en ongevraagd advies, soms op een eigenwijze manier. Ik vind dat het leukst op plekken waar we nog niet zo welkom zijn, waar ze niet staan te springen om jongeren aan het woord te laten. Vaak hoeven we niet eens iets te zeggen, al doen we dat wel. Alleen al doordat we ons gezicht laten zien, merken mensen dat het beeld dat ze hebben, niet klopt. Ze ervaren ongemak: ‘we hebben het over probleemjongeren en thuiszitters die niets willen, maar de jongeren die ik hier aan tafel zie zitten, willen wél.’”

Over het belang van krachtenbundeling voor leerlingen en ouders:
“Om te zorgen dat hun stem in iedere regio wordt gehoord, is het nodig dat leerlingen en ouders zich verenigen. Want als je in je eentje iets zegt, wordt het snel afgedaan als incident. Voor mij was school bijvoorbeeld beslist geen veilige plek. Ik heb op dertien plekken op school gezeten en na iedere wissel dacht ik: dit wordt het weer niet. Ik voelde me echt afgewezen. Maar ik was niet de enige: bij Éigenwijsheid hebben we allemáál zo’n verhaal. De oorzaken verschillen van persoon tot persoon, maar voor geen van ons was een vangnet beschikbaar. Zeg je zoiets in je eentje, dan wordt het vaak niet serieus genomen. Maar als je met een groepje mensen met vergelijkbare ervaringen bent, is het voor anderen veel moeilijker om te zeggen: dit is een incident.”

Over concrete stappen die je als professional bij een samenwerkingsverband kunt zetten opdat de leerling gezien wordt:
“Geef leerlingen ten minste de gelegenheid om aan te sluiten bij een multidisciplinair overleg. Dat is niet vanzelfsprekend, terwijl het toch over hen gaat. Wat mij betreft mag de leerling de agenda bepalen of het gesprek voorzitten. Dat kan natuurlijk niet bij iedereen, maar als dat niet mogelijk is, laat de leerling dan op zijn minst vooraf drie vragen stellen en zorg dat die worden besproken. Of neem het gesprek op zodat de leerling het kan terugluisteren. Echt, het kan op allerlei manieren. Een leerling hoeft niet fysiek in de kamer te zijn om te weten: ja, er wordt naar mij geluisterd.”

Over concrete stappen die je als professional op school kunt zetten opdat de leerling gezien wordt:
“Laat de leerling nooit los. Ook niet als het lastig wordt, zelfs niet als de leerling naar een andere school gaat. Ga daar kijken! Het staat je vrij om af en toe gewoon nog eens contact op te nemen en te vragen hoe het gaat. Dat zijn van die kleine dingen die vaak niet gebeuren, terwijl ze wel heel erg kunnen helpen. Blijf óók betrokken wanneer er geen plek wordt gevonden. Kun je niks betekenen, zeg dan gewoon eerlijk: wij weten het ook niet. Of zoals ze bij PPO NK zo mooi zeggen: laten we samen puzzelen.”

(tekst interview: Suzanne Visser; illustratie: Ksenia Anokhina; delen uit dit interview werden opgenomen in ‘Hoe is het met jou? Lessen uit een pedagogisch ecosysteem‘ van Astrid Ottenheym en Robbin Haaijer.)